Lãng phí là vấn đề dai dẳng mà bất kỳ doanh nghiệp sản xuất nào cũng phải đối mặt. Bài viết này sẽ phân tích các loại lãng phí phổ biến trong sản xuất và đưa ra giải pháp giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, gia tăng lợi nhuận..

LÃNG PHÍ TRONG SẢN XUẤT LÀ GÌ? 

Lãng phí trong sản xuất là mọi hoạt động, công đoạn, vật liệu hay tính năng nào đó không mang lại bất kỳ lợi nhuận hay giá trị nào cho khách hàng hoặc cho chủ doanh nghiệp. Nói cách khác, đây là những hoạt động tiêu tốn nguồn lực nhưng không tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ có giá trị cho doanh nghiệp.

Lãng phí có thể xảy ra ở mọi khâu trong quá trình sản xuất, từ khâu thu mua nguyên vật liệu  đến khâu phân phối sản phẩm thành phẩm.

Theo triết lý sản xuất tinh gọn (Lean Manufacturing), có 8 loại lãng phí chính cần được quan tâm:

Lãng phí vận chuyển là hiện tượng hao hụt, hư hỏng hoặc trục trặc trong quá trình di chuyển sản phẩm, hàng hóa từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng. Đây là vấn đề nhức nhối gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Giải pháp loại bỏ lãng phí trong vận chuyển:

- Tối ưu hóa quy trình đóng gói: Doanh nghiệp cần đảm bảo quy trình đóng gói sản phẩm được thiết kế an toàn, thực hiện đúng cách và có khả năng bảo vệ sản phẩm khỏi hư hỏng trong quá trình vận chuyển. Sử dụng các loại vật liệu chắc chắn, có tính bảo vệ hàng hoá cao.

- Cải thiện quy trình xếp dỡ: Quy trình xếp dỡ hàng hóa cần được cải thiện để tránh va đập, hư hỏng và mất mát trong quá trình vận chuyển. Đảm bảo rằng nhân viên có đủ kỹ năng và được đào tạo để thực hiện công việc xếp dỡ một cách cẩn thận và hiệu quả.

- Sử dụng công nghệ theo dõi vận chuyển: Áp dụng các giải pháp công nghệ và hệ thống theo dõi để theo dõi, quản lý quá trình vận chuyển. Doanh nghiệp có thể sử dụng các công cụ như mã vạch, hoặc phần mềm quản lý chuỗi cung ứng để có cái nhìn tổng quan về quá trình vận chuyển và giảm thiểu lãng phí.

- Cải tiến hệ thống quản lý: Xây dựng một hệ thống quản lý vận chuyển đáng tin cậy, thiết lập các quy trình, quy định và tiêu chuẩn rõ ràng để quản lý quá trình vận chuyển hiệu quả. Việc đánh giá và theo dõi hiệu suất vận chuyển thường xuyên sẽ giúp doanh nghiệp phát hiện và giải quyết các vấn đề nhanh chóng.

 

Lãng phí do hàng tồn kho thành phẩm (Inventory) là nguyên nhân đến từ việc lưu trữ nguyên vật liệu, thành phẩm quá mức cần thiết. Khi lượng tồn kho quá lớn đòi hỏi doanh nghiệp phải tiêu tốn  nhiều chi phí cho mặt bằng, nguồn nhân công, chi phí bảo quản, vận chuyển bởi hàng hoá rất dễ bị hư hỏng nếu tồn kho trong một khoảng thời gian dài không được xử lý. 

Giải pháp loại bỏ lãng phí do hàng tồn kho thành phẩm:

- Tối ưu hóa quy trình đặt hàng và cung ứng: Đánh giá và cải thiện quy trình đặt hàng và cung ứng để đảm bảo việc đặt hàng phù hợp với nhu cầu thực tế của khách hàng và giảm thiểu thiếu sót và trễ hẹn. Điều này giúp tránh tình trạng phải lưu trữ lượng tồn kho quá lớn.

- Áp dụng phương pháp sản xuất “Just-in-Time” (JIT): Sử dụng phương pháp Just-in-Time giúp điều chỉnh quy trình sản xuất để sản xuất chỉ đúng số lượng cần thiết và đúng thời điểm. Khi sản xuất theo JIT, lượng hàng tồn kho được giảm thiểu tối đa và đồng bộ hơn với nhu cầu thực tế.  

- Tăng cường quản lý chất lượng: Đảm bảo chất lượng sản phẩm từ giai đoạn sản xuất để tránh hàng lỗi và sản phẩm không đạt chuẩn. Sản phẩm chất lượng cao giúp giảm nguy cơ phải loại bỏ hoặc sửa chữa, hạn chế tối đa tồn kho không cần thiết.

- Tối ưu hóa quản lý kho: Điều chỉnh quy trình quản lý kho để giảm thiểu lãng phí trong việc lưu trữ và bảo quản hàng tồn kho. Xác định các mô hình quản lý và lưu trữ hàng tồn kho hiệu quả, sử dụng phần mềm quản lý kho và thiết bị tự động hóa để tăng cường hiệu suất quản lý và giảm thiểu lãng phí.

Lãng phí do thao tác (Motion Waste) là loại hình lãng phí phổ biến trong sản xuất, xuất phát từ sự thiếu hiệu quả trong các quy trình làm việc, quy trình sản xuất và thực hiện công việc. Nó bao gồm các hoạt động, thao tác không cần thiết, gây tốn thời gian, công sức và giảm năng suất lao động.

- Phân tích và tối ưu hóa quy trình: Nghiên cứu, phân tích quy trình sản xuất để xác định các bước không cần thiết, phức tạp, từ đó đơn giản hóa quy trình, loại bỏ lãng phí.

- Áp dụng triết lý 5S: Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn Sổ, Sẵn Sàng, Sâm Hóa để tạo môi trường làm việc gọn gàng, khoa học, giúp công nhân dễ dàng di chuyển, lấy dụng cụ, nguyên vật liệu, nâng cao hiệu quả công việc.

- Đào tạo và huấn luyện nhân viên: Nâng cao kiến thức, kỹ năng cho nhân viên về quy trình sản xuất, thao tác chuẩn, đảm bảo an toàn lao động.

- Ứng dụng công nghệ: Sử dụng các giải pháp tự động hóa, robot để thay thế các công việc thủ công, nguy hiểm, tốn nhiều sức lực, nâng cao hiệu quả và năng suất lao động.

- Quản lý hiệu quả sản xuất: Lập kế hoạch sản xuất hợp lý, điều phối nhịp nhàng giữa các khâu trong dây chuyền sản xuất để tránh tình trạng chờ đợi, gián đoạn.

Lãng phí do chờ đợi (Waiting Waste) là hiện tượng sản phẩm hoặc quy trình sản xuất bị trì hoãn do thiếu nguyên vật liệu, thiết bị, thông tin hoặc các yếu tố khác như sửa chữa bảo trì do máy móc gặp vấn đề. Đây là loại lãng phí phổ biến trong sản xuất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và năng suất hoạt động.

Giải pháp loại bỏ lãng phí trong quá trình chờ đợi, trì hoãn:

- Áp dụng triết lý : Sử dụng hệ thống để kiểm soát lượng hàng tồn kho, đảm bảo nguyên vật liệu được cung cấp đúng lúc, đúng chỗ, hạn chế tình trạng thiếu hụt.

- Bảo trì máy móc, thiết bị định kỳ: Thực hiện bảo trì máy móc, thiết bị định kỳ để hạn chế hư hỏng, sự cố, đảm bảo hoạt động sản xuất liên tục.

- Nâng cao hiệu quả quản lý thông tin: Xây dựng hệ thống quản lý thông tin hiệu quả, đảm bảo thông tin được truyền đạt nhanh chóng, chính xác, hạn chế tình trạng chờ đợi do thiếu thông tin.

- Cân bằng năng lực sản xuất: Lập kế hoạch sản xuất hợp lý, cân bằng năng lực giữa các khâu trong dây chuyền sản xuất để tránh tình trạng gián đoạn, chờ đợi.

Lãng phí do sản xuất dư thừa (Overproduction Waste) là tình trạng sản xuất vượt quá nhu cầu thực tế của thị trường, dẫn đến tồn kho cao, lãng phí tài nguyên, chi phí lưu trữ và gia tăng gánh nặng cho doanh nghiệp. Đây là vấn đề nhức nhối trong sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Giải pháp hạn chế lãng phí do sản xuất dư thừa:

- Lập kế hoạch sản xuất hợp lý: Dựa trên nhu cầu thị trường, dự báo nhu cầu tiêu thụ sản phẩm để lập kế hoạch sản xuất hợp lý, tránh sản xuất dư thừa.

- Áp dụng hệ thống: Sử dụng hệ thống để kiểm soát lượng hàng tồn kho, đảm bảo sản xuất sản phẩm đúng theo nhu cầu thực tế, hạn chế tình trạng sản xuất dư thừa.

- Nâng cao khả năng dự báo nhu cầu: Doanh nghiệp cần đầu tư vào việc nghiên cứu thị trường, phân tích nhu cầu khách hàng để dự báo nhu cầu sản phẩm một cách chính xác hơn.

- Tăng cường hợp tác với khách hàng: Tăng cường giao tiếp, hợp tác với khách hàng để nắm bắt nhu cầu, sở thích của họ, từ đó điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp.

- Sử dụng công nghệ tiên tiến: Ứng dụng các công nghệ tiên tiến như phần mềm quản lý sản xuất, hệ thống tự động hóa để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí.

Lãng phí do gia công dư thừa (Overprocessing Waste) thường bị nhầm lẫn với lãng phí do sản xuất dư thừa. Tuy nhiên, hai loại lãng phí này có sự khác biệt rõ ràng. Lãng phí do gia công dư thừa xảy ra khi sản phẩm được gia công phức tạp hơn mức cần thiết so với yêu cầu của khách hàng, dẫn đến lãng phí thời gian, nguyên vật liệu và chi phí sản xuất.

Giải pháp hạn chế lãng phí do gia công dư thừa:

- Thiết kế sản phẩm tối ưu: Thiết kế sản phẩm đáp ứng yêu cầu của khách hàng nhưng không quá phức tạp, sử dụng vật liệu phù hợp để tối ưu hóa chi phí sản xuất.

- Chuẩn hóa quy trình sản xuất: Chuẩn hóa quy trình sản xuất, loại bỏ các công đoạn, máy móc không cần thiết, sử dụng quy trình đơn giản, hiệu quả hơn.

- Sử dụng công nghệ tiên tiến: Ứng dụng các công nghệ tiên tiến như máy móc tự động hóa, phần mềm thiết kế để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí.

- Nâng cao trình độ nhân viên: Đào tạo, huấn luyện cho nhân viên về kỹ năng thiết kế, gia công sản phẩm, quy trình sản xuất chuẩn để hạn chế sai sót, lãng phí.

- Lắng nghe ý kiến khách hàng: Tích cực thu thập ý kiến phản hồi từ khách hàng để cải tiến sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của họ một cách tốt nhất, tránh lãng phí do gia công dư thừa.

Lãng phí do sản phẩm lỗi (Defect Waste) xảy ra khi sản phẩm không đạt được tiêu chuẩn chất lượng do lỗi kỹ thuật hoặc sai sót trong quy trình sản xuất, dẫn đến việc phải sửa chữa, tái chế hoặc loại bỏ sản phẩm. Đây là loại lãng phí gây thiệt hại lớn về tài chính và ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu của doanh nghiệp.

Giải pháp hạn chế lãng phí do sản phẩm lỗi:

- Nâng cao chất lượng quy trình sản xuất: Áp dụng các phương pháp cải tiến quy trình như 5S, Kaizen để tối ưu hóa quy trình sản xuất, hạn chế sai sót.

- Kiểm soát chất lượng nguyên vật liệu: Lựa chọn nhà cung cấp uy tín, kiểm tra chất lượng nguyên vật liệu đầu vào một cách chặt chẽ để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

- Tăng cường kiểm tra chất lượng: Hoàn thiện hệ thống kiểm tra chất lượng, áp dụng các biện pháp kiểm tra sản phẩm ở tất cả các khâu trong quy trình sản xuất để phát hiện và loại bỏ kịp thời sản phẩm lỗi.

- Nâng cao ý thức của nhân viên: Nâng cao ý thức trách nhiệm của nhân viên trong việc thực hiện công việc, tuân thủ quy trình sản xuất để hạn chế sai sót, sản phẩm lỗi.

- Áp dụng các công nghệ tiên tiến: Ứng dụng các công nghệ tiên tiến như robot, tự động hóa để nâng cao độ chính xác trong sản xuất, giảm thiểu sai sót.

Là một loại hình lãng phí phổ biến xảy ra khi nhân viên không được sử dụng hiệu quả trong quá trình sản xuất. Điều này dẫn đến tình trạng nhân viên nhàn rỗi, năng suất lao động thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Việc loại bỏ lãng phí trong sản xuất không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường. Áp dụng các bí quyết từ Lean Manufacturing, JIT, và các phương pháp quản lý hiện đại khác sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí và nâng cao chất lượng sản phẩm. Trong thời đại công nghiệp 4.0, việc sử dụng công nghệ và dữ liệu để cải thiện quy trình và loại bỏ lãng phí là yếu tố then chốt để đạt được thành công lâu dài.